de nieuwe terra 2 vwo europa

Samenvatting aardrijkskunde hoofdstuk 5: Europa

Paragraaf 5.1: Europa verandert
A. Hoe deel je Europa in?
We delen Europa in door landen met gelijke kenmerken samen te nemen. Deze groepjes kun je met elkaar vergelijken. Je ontdekt verschillen en overeenkomsten.
Grenzen van veel Europese landen zijn steeds veranderd en dat zal in de toekomst vast ook nog wel gebeuren.
Tot 1989 : West-Europa en Oost-Europa
Dat waren twee delen die elkaar als vijand bekeken en door het IJzeren Gordijn van elkaar gescheiden werden.
Oost-Europa : communistische regering
West-Europa : meerdere politieke partijen, met regelmatig vrije verkiezingen
Vanaf 1989 verloren communistische regeringen de macht. Het IJzeren Gordijn is verdwenen, maar je ziet er soms nog sporen van in het landschap.
Er ontstonden nieuwe landen zoals Oekraïne. Oost- en West-Duitsland werden 1 land.

NU -> verdeling Europa in vijf delen - Noord-Europa, Oost-Europa, Midden-Europa, Zuid-Europa en West-Europa -> indeling heeft met ligging te maken
Regionale indeling = indeling van gebieden op grond van een of meer kenmerken (bijv. klimaat, gebiedskenmerken, bevolkingskenmerken enz.)
Sommige landen passen in meerdere groepen.

B. Waardoor daalt het aantal inwoners?
Grootste verandering die Europa nu meemaakt -> veroudering bevolking en afname aantal inwoners. Als dit zo blijft, dan neemt de bevolking af tot 2050. In andere werelddelen groeit de bevolking. Verwacht -> daling van 50 miljoen mensen tot 2050. De daling in Europa kan in werkelijkheid kleiner zijn door komst migranten van buiten Europa.
VERKLARING AFNAME BEVOLKING -> laag geboortecijfer en maar beetje stijgend sterftecijfer. Hierdoor komen minder jonge mensen.
ontgroening -> de afname van het aandeel mensen onder de 20 jaar
vergrijzing -> de toename van het aandeel ouderen in de bevolking  wordt versterkt doordat we gemiddeld ouder worden
Het aantal inwoners van West- en Noord-Europa zal ongeveer gelijk blijven. In de andere drie delen zal de bevolking afnemen.

C. Hoe verschillen bevolkingskenmerken nog meer?
Verdeling welvaart en werkloosheid:
* bevolkingskenmerken in West-Europa en Noord-Europa gunstig
* Zuid-Europa minder goed
* Oost-Europa slecht


EXTRA
Hoe verandert de bevolkingssamenstelling?
Ontgroening en vergrijzing kunnen voor problemen zorgen.
actieve bevolking : mensen die betaald werk doen -> zijn meestal tussen 20 en 65 jaar
In 2050 zal deze groep minder aandeel hebben dan nu. In het jaar 2050 zijn er net zoveel werkende als niet-werkende mensen.
demografische druk : De verhouding tussen actieve- en niet-actieve deel van de bevolking
Omdat beide groepen even groot zijn, is die druk in 2050 dus 100%. Dat is zwaar: in 2007 was dat nog 67%. OPLOSSING - pensioenleeftijd verhogen

Paragraaf 5.2: Natuurlijk Europa
A. Welke klimaten zijn er in Europa?
* toendra klimaat -> weinig neerslag, strenge winters, koude zomers, geen bomen, gemiddelde temp. lager dan 10 graden
* hooggebergteklimaat -> zomertemperatuur lager dan 10 graden, veel neerslag
* Middellands zeeklimaat -> warme droge zomers, natte zachte winters

B. Wat is de invloed van de zee?
Grote delen van Europa hebben zeeklimaat of landklimaat.
Zeeklimaat : vooral in West-Europa -> wind komt van Atlantische Oceaan  door zeewind in zomer niet erg warm en in winter niet erg koud  invloed van Golfstroom = warme zeestroom die vanuit de Golf van Mexico naar Europa stroomt.
Het water van de Botnische golf is dichtgevroren. Ligt ruim 300 km. ten zuiden van de Noordpoolcirkel. De zeehaven van de Russische stad Murmansk vriest niet dicht, terwijl die dichter bij de Noordpool ligt. Hoe kan dat??? Dit komt door de Golfstroom vanuit de Golf van Mexico. Die zorgt ervoor dat het water bij Murmansk ijsvrij blijft. De golfstroom stroomt niet door de Botnische golf en daardoor is het zeewater er kouder en moeten ijsbrekers aan de slag.
Landklimaat : gebieden verder van zee, lange en koude winters. Bijzonder: De situatie in midden en noorden van Zweden. Ligt niet ver van Atlantische oceaan, maar heet geen zeeklimaat. Hoe kan dat??? Dit komt doordat het gebied in de beschutting van het Scandinavisch Hoogland ligt. Door de westerwinden valt er aan de loefzijde van de bergen stuwingsneerslag. In de Noorse stad Bergen regent het 300 dagen per jaar. Zweden ligt aan de lijzijde van het gebergte, waardoor weinig regen valt. De droge kant van een gebergte noem je ook de regenschaduw.

C. Hoe verschillen hoogteligging en reliëf?
Mont Blanc is de hoogste bergtop in de Alpen. De top van de Elbrus in de Kaukasus is nog ruim 800 meter hoger en hoort ook bij Europa.
Grootste deel Europa -> minder dan 200 meter boven zeeniveau. Deze gebieden noem je laagland. Ze liggen laag en hebben weinig reliëf -> vlakke gebieden.
Enkele gebieden liggen zelfs onder zeeniveau. Bijvoorbeeld westen van Nederland, dat blijft alleen droog door het wegpompen van water.
heuvelland : hoogte van 200 tot 500 meter. Bijv. Zuid-Limburg en een deel van de Ardennen.
middelgebergte : tussen 500 en 1500 meter. Bijv. Zwarte Woud.
hooggebergte : boven 1500 meter. Bijv. Alpen en Kaukasus. Tussen dal en bergtop zit soms duizenden meters hoogteverschil. Er zijn ook berggebieden met weinig reliëf. Deze hooggelegen maar vlakke gebieden zijn hoogvlaktes of plateaus.
EXTRA
Hoe oud zijn gebergten in Europa?
Schotse Hooglanden en het Scandinavisch Hoogland zijn meer dan 400 miljoen jaar oud.
Door verwering en erosie zijn de toppen afgesleten. Gletsjers hebben diepe geulen gevormd.
Fjord  - een nauwe lange inham in een hoge rotskust
Vogezen en Ardennen zijn zo’n 300 miljoen jaar geleden ontstaan. Er waren toen veel actieve vulkanen.
Door de botsing van de Euraziatische plaat en de Afrikaanse plaat ontstonden 20 tot 40 miljoen jaar geleden de jonge gebergten.
De botsing tussen platen gaat nog steeds door. Hierdoor komen in Zuid-Europa aardbevingen voor. Daar zijn ook actieve vulkanen.